Rozwód kościelny – niezbędne informacje i porady związane z procesem o uznanie nieważności małżeństwa

Choć rozwód kościelny nie jest prawidłowo brzmiącym pojęciem, to jest używane dość często. Kolejne pojęcia, takie jak unieważnienie ślubu, czy unieważnienie małżeństwa, też nie są do końca prawidłowe, aczkolwiek w celu łatwego przekazania informacji są one potocznie używane. Warto zaznaczyć, że małżeństwo jest nierozerwalne w przypadku ślubu kościelnego. Jeśli natomiast nie było zawarte zgodnie z prawem lub, gdy zostały zatajone pewne informacje przez narzeczonych, wówczas małżeństwo traktowane jest tak, jak gdyby nigdy go nie było. W kościele ceremonia zawarcia związku małżeńskiego jest sakramentem, czyli czymś bardzo ważnym dla katolików. Węzeł małżeński jest nierozerwalny, a słowo „rozwód” dotyczy jedynie uroczystości cywilnej.

Rozwód kościelny – jakie powody muszą zaistnieć?

Choć niewiele osób mogło słyszeć o tym, że istnieje sąd kościelny, to faktem jest, że ta instytucja jest bardzo ważna. Głównie zajmuje się rozwiązywaniem sporów i niejasnych sytuacji związanych z małżeństwami. Musi dokonać rozeznania oceniającego węzeł małżeński. Istnieje kilkanaście konkretnych przesłanek, a gdy wystąpi choć jedna z nich, pojawia się możliwość unieważnienia małżeństwa kościelnego, a wyodrębnia się trzy główne grupy powodów ewentualnych unieważnień.

Są to:

• przeszkody małżeńskie;
• wady zgody małżeńskiej;
• wady formy kanonicznej.

Rozwód kościelny – przeszkody małżeńskie

1. Młodociany wiek (kobieta 14 lat, mężczyzna 16 lat, a podczas ślubu cywilnego ta granica wynosi 18 lat).
2. Osoba, która pozostaje w innym związku małżeńskim.
3. Impotencja, czyli niezdolność płciowa (wykluczenie podstawowej funkcji małżeństwa, jaką jest spłodzenie potomstwa).
4. Osoba posiadająca święcenia kapłańskie, zakonne, czy inne ślubowania.
5. Przeszkoda różnej religii (w kościele katolickim nie można wziąć ślubu z osobą nieposiadającą chrztu, jednak są wyjątki, a decyduje o nich ordynariusz).
6. Uprowadzenie przyszłego współmałżonka (chyba że osoba porwana wyrazi jasno zgodę i chęć zawarcia związku małżeńskiego).
7. Przyzwoitość publiczna.
8. Małżonkobójstwo, czyli zabicie żony lub męża w celu poślubienia innej osoby.
9. Pokrewieństwo w linii prostej oraz bocznej i 4 stopnie, a także związane z adopcją.
10. Powinowactwo w linii prostej.

Rozwód kościelny – wady zgody małżeńskiej

Jeśli wystąpią istotne przesłanki o braku zgody małżeńskiej, małżeństwo może zostać uznane za niezawarte.

Są to:

1. Zawarcie małżeństwa pod przymusem.
2. Zawarcie małżeństwa pod jakimś warunkiem.
3. Związek zawarta poprzez podstęp (celowe wprowadzanie w błąd drugiej strony, poprzez ukrywanie faktów, które mogłyby nie doprowadzić do ślubu).
4. Symulowanie częściowe lub całkowite (na przykład świadome wykluczenie chęci posiadania dzieci, czy wyrażenie zgody, mimo całkowite sprzeciwu w danej kwestii).
5. Wyeliminowanie istotnego elementy małżeństwa (urodzenie, bądź wychowanie potomstwa, jedność, nierozerwalność).
6. Brak, choć minimum poznania małżeńskiego.
7. Nie zaznajomienie się z tematem praw i obowiązków małżeńskich (szczególnie dotyczy to osób niepełnoletnich, odnośnie współżycia seksualnego nakierowanego na posiadanie potomstwa).
8. Pozbawienie drugiej strony posiadania rozumu (na przykład poprzez podawanie jej środków psychoaktywnych).

Wady zgody małżeńskiej – choroby i zaburzenia psychiczne

Bardzo istotnym faktem, który wpływa na unieważnienie małżeństwa, to choroby i zaburzenia natury psychicznej, szczególnie jeśli są zatajane.

Należą do nich:

• niedorozwój psychiczny – uniemożliwiał podjąć świadomą decyzję, o sakramentalnym zawarciu małżeństwa oraz o dokładnym poznaniu potrzeb i zasad, jakie powinny być w związku;
• niepełnosprawność umysłowa – uniemożliwienie podejmowania świadomych decyzji (zatajenie zaburzenia lub schorzenia przed współmałżonkiem);
• uzależnienia (alkohol, narkotyki, inne używki, uzależnienia seksualne oraz zaburzenia osobowości).

W przypadku choroby psychicznej do podjęcia decyzji niezbędna jest konsultacja z biegłym psychologiem lub psychiatrą.

Rozwód kościelny – wady formy kanonicznej

Taki powód pojawia się najrzadziej. Wiąże się z niedopełnieniem formalności związanych z sakramentalnego zawarcia związku małżeńskiego. Istnieje kilka kwestii, które mają wpływ na taką sytuację.

Należą do nich:

1. Nieobecność kapłana lub świadków.
2. Udzielenie ślubu przez osobę do tego nieuprawnioną.
3. Brak obecności podczas sakramentu osoby wstępującej w związek małżeński lub jej przedstawiciela (nepturienta).
4. Nie wyrażenie woli wstąpienia w związek małżeński.

Ile trwa rozwód kościelny?

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa zależy od kilku czynników. Sąd, a dokładniej jego pracownicy, mogą mieć znaczący wpływ na przebieg sprawy. Jeżeli współpraca pomiędzy stronami jest dobra, to również cała rozprawa może potoczyć się zadowalająco. Dotyczy to dokładniej odbierania korespondencji, stawiania się na przesłuchania oraz współpracy świadków. Należy zwrócić uwagę na ewentualne błędy w dokumentacji, co mogłoby wydłużyć proces nieważności małżeństwa kościelnego. Ze względu na występowanie tyłu czynników wpływających na rozprawę w sądzie kościelnym, rozwód kościelny może trwać od roku do czterech lat.

Skrócony rozwód kościelny

Papież Franciszek wprowadził reformę umożliwiającą na szybsze unieważnienie małżeństwa. Proces skrócony dokonuje się przed biskupem. Może trwać nawet jedynie 45 dni, co w porównaniu do kilku lat, jest niezwykle szybkim procesem. Również w jego przypadku niezbędne są wszystkie akty prawne (dekrety) z kodeksu prawa kanonicznego.

Jaki jest koszt unieważnienia ślubu kościelnego?

Koszt procesu unieważniającego związek małżeński ustalany jest indywidualnie. Poza samym procesem pojawiają się dodatkowe opłaty. Adwokat kościelny i jego pomoc większa lub mniejsza w danej sprawie, to kolejny podstawowy wydatek. Jednak nie warto rezygnować z jego usług, ponieważ pomoże on złożyć wszelkie pisma na każdym etapie rozprawy oraz doradzi w każdej kwestii. Rozbieżność cen w przypadku adwokata może się znacznie różnić, ponieważ wszystko zależy od skomplikowania danej sprawy rozwodowej. Często sytuacja wymaga opinii biegłego psychologa, bądź psychiatry, co podwyższa koszty.

Czy unieważnienie małżeństwa jest zawsze dla obu stron?

Sąd kościelny decydując o nieważności małżeństwa, sprawia, że obie strony je otrzymują jednocześnie. Kancelaria, a w niej adwokat kościelny powinni o tym szczególe poinformować jeszcze obecnych małżonków. Taki wyrok będzie zasądzony niezależnie, czy proces rozpoczął się z tytułu leżącego po jednej stronie, czy obydwu.

Rozwód cywilny, a kościelny

Istotną różnicą jest to, że w sądzie cywilnym można orzec o winie strony. W tym celu potrzebny jest kodeks rodzinny i opiekuńczy. W kościele natomiast pojęcie rozwodu tak naprawdę nie ma racji bytu, dlatego też ewentualne unieważnienie związku małżeńskiego nie może być z czyjejś winy. Dokumenty, jakimi jest pozew cywilny oraz skarga powodowa potrzebują w takim samym stopniu świadków, powodów, czy dowodów. Sąd cywilny zajmuje się ponadto ewentualnymi alimentami oraz sprawami odnośnie opieki nad dziećmi. Również na tego typu rozwodzie informuje się obie strony o terminie rozprawy. Nie może być tutaj wniesione powództwo wzajemne, natomiast w kościele druga strona ma 15 dni na zapoznanie się ze skargą powodową, dając również jej szansę na wniesienie takowej przeciwko drugiej stronie.

Podsumowanie

Warto pamiętać o tym, że zeznania świadków oraz zebrany materiał dowodowy mają realny wpływ na przebieg procesu o nieważność małżeństwa. Każdy powód z wymienionych w powyższym artykule sprawia, że małżeństwo, które zostało zawarte w niewłaściwy sposób z powodów bardziej lub mniej zależnych od osób wstępujących w związek może zostać unieważnione. Istnieje osoba, która w Sądzie Kościelnym ma za zadanie zawsze sprzeciwiać się rozwodowi, dopóki sprawa jest w toku, a jest nią obrońca węzła małżeńskiego. Jeżeli jego kontrargumenty się nie pojawią w przypadku braku racjonalnych wniosków, może zdać się tylko na wszystkie decyzje podejmowane przez Sąd Kościelny. Jak widać proces o uznanie małżeństwa za nieważne lub nigdy nieistniejące jest dość długi i skomplikowany. Mimo to warto wiedzieć, że taka możliwość istnieje.

• Kiedy można wziąć ślub kościelny po rozwodzie?
• Ślub w innej parafii – co musisz zrobić?
• Czy trzeba brać urlop na ślub i wesele? Jak załatwić wolne w pracy?
• Kurs przedmałżeński online – dlaczego może być ciekawą opcją i na czym polegają nauki przedślubne? Dowiedz się!
• Sennik – ciąża. Jakie jest znaczeniu snu o byciu w ciąży?
• Co to jest miłość? Definicja słownikowa a nieuchwytna natura miłości – czy wiesz, czym jest miłość?